Een Panhard in Werkendam
Dagboekaantekeningen van een vrouw achter het stuur
Dankzij het dagboekje dat Hermine Maria Elisabeth (Puck) van Rossum tussen 1911 en 1921 bijhield, weten we aardig wat van de Panhard&Levassor van Arie Sigmond, eigenaar van de steenfabriek Bato’s Erf in Heerewaarden en zelf woonachtig in de toenmalige gemeente De Werken en Sleeuwijk.
Op 15 april schrijft ze: “Met de kleine wagen naar de Koppelpaarden [een uitspanning]. Driessen is weg en ik rij nu.” In mei begint blijkbaar de zoektocht naar een nieuwe auto: “2 mei 1912. Met Arie naar Antwerpen. Erg gezellig. Hombach* kon niet komen. We zagen een Savawagentje. Wij dronken koffie in Londres. Heerlijk. Wij zagen ’s middags veel Savawagens. Wij gingen naar de rivier en reden met een taxi de stad rond. Heel gezellig op de boulevards gezeten. Om kwart voor tien waren we thuis.”
Op 5 mei 1912: “Met Mama per auto naar de Molenheide. Gisteren haalde ik Mama van Walle [haar zuster die in Oudenbosch woonde]. ’s Middags jachtrit van Fritsje. Finish op Valkenburg" [stadspark in Breda]. Op 12 mei van dat jaar gaan Arie en Puck naar Antwerpen om een nieuwe auto aan te schaffen: “Naar Antwerpen, aan het station Hombach ontmoet. Eerst in de Londres koffie gaan drinken. Daarna bij twee garages geweest. Eindelijk om 4 uur kocht Arie zijn Panhardwagen.”
Blijkbaar is de nieuwe aanschaf de volgende dag reeds afgeleverd, want op 13 mei luidt het: “Vanmorgen om een uur was de wagen er reeds met Kees. Eerst oefenden we wat en daarna reed Arie schitterend naar Oudenbosch naar Walle. Heerlijke wagen.” En op 14 mei: “Vanmorgen weer geoefend en alles bekeken met Kees.” De dag daarna rijden ze in de Panhard&Levassor (vanuit Ginneken) naar Werkendam: “Vanmorgen om half negen met Arie en Cor naar Werkendam. Arie heen, ik terug. Wij lunchten bij Suus, zagen het huis en de boomgaard. Om drie uur tot Sleeuwijk met de wagen, verder alleen naar Driek. Gijs was jarig. Wij vonden daar mevrouw Sigmond en Marie Herwijnen. Om vijf uur terug gereden. Bij Geertruidenberg zetten we de kap op voor vreeselijke regenbuien. Om zeven uur waren we weer thuis.” Na allerlei uitstapjes gaat het op 28 mei even mis: “Onderweg stond de auto ineens stil daar we de contactpin bij vergissing ingedrukt hadden.”
Op 1 augustus gaat Puck per auto met haar moeder naar Werkendam om daar de eerste steen voor het nieuwe huis van het aanstaande bruidspaar te leggen. Arie legt de tweede. Daarna volgt een “groote tocht met Arie in de Panhard naar Bato’s Erf (Heerenwaarden). Heen over Den Bosch 2,5 uur, terug over Rossum, Nederhemert, Heusden, 2 uur. Om half zeven met Mama per Mors weer naar huis.” Ook in het najaar worden er regelmatig uitstapjes per auto gemaakt.
Op 22 mei 1913 trouwt het stel in Princenhage. De bruidsstoet bestaat uit negen auto’s, waarvan vijf in eigen bezit. Na hun huwelijksreis vestigen ze zich eind juni in hun pasgebouwde huis aan de Hoogstraat 53 in Werkendam. Arie Sigmond wordt half november beëdigd als burgemeester van De Werken en Sleeuwijk. In 1915 zal hij tevens burgemeester van Werkendam worden. Puck raakt datzelfde jaar zwanger van haar eerste kind en de aantekeningen in haar dagboekje worden erg incidenteel tot aan de geboorte van haar tweede zoon in april 1920. Op 11 augustus van dat jaar vermeldt ze dat er een nieuwe auto wordt aangeschaft in Breda: een Spyker met het kenteken N-5684.
*Fernand Hombach (1863-1953), autopionier in Zeeland en West-Brabant.
Dit artikel is een bewerking van het artikel "Puck Sigmond, de eerste vrouw achter het stuur in Brabant", verschenen in het Conam-Bulletin 24 (2014), nr. 4, p. 12-16.
Een prachtig artikel over de eerste vrouw achter het stuur in Brabant, en gelijk ook een mooi stukje over de geschiedenis, van Werkendam in begin 1900.
Reageer