Begin jaren zeventig maakte ik in Soesterberg een serie foto’s van een oude, wrakkige brandweerwagen. Een aantal jaren geleden besloot ik de historie van de auto uit te zoeken. Hij bleek een Brabantse achtergrond te hebben.

De Amersfoortsestraat in Soesterberg, 1971. Als tiener zit ik naast mijn vader in zijn Ford Taunus als ik hem vriendelijk doch dringend verzoek te stoppen omdat ik een oude vrachtwagen heb zien staan. Een brandweerauto, zo blijkt. Ontmanteld, ontdaan van slangen en ladders, roestig, verveloos, vermoeid, en daardoor juist heel mooi. Op de radiateur een Mercedes-ster in reliëf. Met mijn Agfa Rapid maak ik snel een paar foto’s. Op die leeftijd heb je meestal wel andere dingen aan je hoofd dan talloze details bestuderen. De massieve banden, de koperen radiateur en een – nauwelijks meer leesbaar – provinciekenteken ontgaan je volledig, laat staan dat het je wat zegt. Je maakt foto’s voor je plaatjesalbum en dat is het dan.

Die puber van toen is inmiddels autojournalist en heeft van talloze klassieke auto’s de historie boven water gekregen. Maar tot nu toe niet van deze, die hij nota bene zelf fotografeerde. Waarom stond die auto daar, wat waren type en bouwjaar, van welk korps kwam hij, wat is ermee gebeurd? Het was mijn eer te na om het niet uit te zoeken. Ik begon bij de twee strohalmen die ik had: het merk en de locatie. De bal ging harder rollen dan ik verwachtte.

Tweedehandsje

De gescande foto’s mailde ik zowel naar Johan Pots van brandweervoertuigenonline.nl als naar de Vereniging Oud Soesterberg. De vereniging mailde me direct de locatie: autobedrijf Speek & Muller, destijds gevestigd aan de Amersfoortsestraat 22. Internet gaf weinig info, behalve vermelding van een artikel uit 2013 in vrachtwagentijdschrift TransMobiel. Ik bestelde het exemplaar na en leerde dat Speek & Muller in de jaren vijftig Mercedes-vrachtauto’s uit Duitsland assembleerde in opdracht van importeur AGAM. Later ging het over op reparatie en revisie.

Brandweerexpert Johan Pots stuurde een foto van een autospuit uit het Brabantse Roosendaal, uiterlijk gelijk aan de auto in Soesterberg. Deze Daimler type DC 3 dF met provinciekenteken N-46158 bleek een tweedehandsje te zijn: in 1921 was hij nieuw geleverd aan Breda als de allereerste autospuit aldaar en in 1942 overgenomen door Roosendaal. Het kenteken is meegegaan. Zelfde provincie immers.

Dat kenteken was de sleutel. Hoewel zwaar verroest, zat de kentekenplaat destijds nog op de auto. De 4, de 8 aan het eind en een vage 5 zijn op mijn foto’s nog te onderscheiden. Wie een beetje kijk heeft op typografie ziet dat de letter-cijfercombinatie kan kloppen. Vervolgens vond ik via het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) nog wat oude foto’s die specifieke kenmerken van de auto lieten zien, zoals de (later verdwenen) pomp achterop en een emaillen plaatje met het woord ‘brandweer’ bij het kenteken. Plus – heel bijzonder – een Polygoon-filmpje uit november 1939 met de auto in actie tijdens luchtbeschermingsoefeningen in Breda. Jazeker, Nederland was helemaal klaar voor een Duitse inval!

Draaiende motor

De brandweerauto in Soesterberg bleek dus de Daimler autospuit uit Breda/Roosendaal te zijn. Via de website van Oud Soesterberg maakte een oud-medewerker van Speek & Muller de cirkel rond. Hij vertelde dat de auto inderdaad uit Brabant was gehaald door een Utrechtse transportfirma en daarna door Speek & Muller was overgenomen. Het bedrijf kocht volgens hem wel vaker iets op en deed er dan weinig mee. Wel is de motor nog draaiend gemaakt voordat de auto is weggezet.

Dat laatste heeft helaas niet geholpen bij het behoud. In 1972 hield Speek & Muller op te bestaan. Op het moment dat ik de foto’s maakte, sleten bedrijf en auto daar hun laatste dagen.

De brandweerauto bestaat dus vrijwel zeker niet meer. Dat hij misschien ooit nog opduikt in een oude schuur is wishful thinking, al is niets onmogelijk. Maar het ‘jongensmysterie’ is in elk geval opgelost.

Door auteur aangepast artikel, in 2023 gepubliceerd in het Conam Bulletin. 

Copyright tekst en foto’s behoort bij de auteur