In een advertentie van 6 november 1921 maakt Theo Knegtel uit Tilburg bekend dat hij door de Ford Motor Company in Detroit is aangesteld als het enige Authorized Service Station voor Tilburg en omstreken. Theo Knegtel (1893-1974) was toen al jaren intensief bezig met vervoermiddelen. In het voorjaar van 1909 kreeg hij namelijk kenteken N-865; gezien zijn leeftijd ongetwijfeld voor een motorfiets. Vervolgens krijgen we op basis van de vele vermeldingen in de lokale pers een redelijk beeld van de loopbaan van Theo.

Gefascineerd door het succesvolle gebruik van verbrandingsmotoren in motorfietsen en auto's zoekt hij een beroep in die richting. Hij volgt een opleiding voor de rijwiel- en motorbranche bij de firma Van der Schoot, importeur van Peugeot-(motor)fietsen en vervolgens bij Vlemmings in Geldrop.

Garagebedrijf

Samen met zijn technische compagnon Leo Wagemakers (1883-1950) start hij net voor de Eerste Wereldoorlog in 1913 als zuidelijke agent voor Opel- en Victoria-motorfietsen en Osmond-rijwielen. Dan in zijn nieuwe garage op de Heuvel, het centrale plein in Tilburg. In de aanbieding bij die opening waren er "Opel Landaulets, Limousines en Torpedo's" te koop. In 1916 beschikte de firma ook over BSA- en Excelsior-motorfietsen. Om een garage te krijgen, gelegen tussen de Heuvel en het Piusplein, moest Theo overigens wel eerst zijn eigen ouderlijk huis afbreken en vervangen door de gewenste woonhuis-, garage-combinatie.

De samenwerking met Leo Wagemakers is maar van korte duur geweest, want in december 1915 is de vennootschap tussen beide partners notarieel ontbonden. Leo bleef in eerste instantie als 'handelaar in automobielen' geregistreerd en was later uitsluitend nog als monteur bekend.

Ford

Ford-Amsterdam presenteerde op de grote internationale beurs in Tilburg in de zomer van 1913 nog zelf zijn courante modellen. Maar het geïnteresseerde publiek was natuurlijk via de RAl-tentoonstelling in Amsterdam en via de diverse Ford-dealers die vanaf 1906 in ons land ontstonden, al enigszins op de hoogte van het assortiment en de concurrerende prijzen van Ford.

Zijn eerste Fordjes kocht Theo Knegtel direct na de Eerste Wereldoorlog in Amsterdam bij Engelbert & Sieberg, waarna hij tot november 1921 moest wachten op zijn officiële aanstelling als Ford-dealer. In de Nieuwe Tilburgsche Courant van 6 november 1921 adverteerde hij als volgt:

Ik heb het genoegen hierbij ter algemene kennis te brengen dat mijn zaak door de FORD MOTOR COMPAGNIE in DETROIT,
voor Tilburg is aangesteld als enigste

AUTHORIZED SERVICE STATION

Ik ontving tevens van de fabriek een grote partij onderdelen, waardoor ik in staat ben, iedere reparatie steeds onmiddellijk, afdoende, en voor scherp concurrerende prijzen uit te voeren. De prijzen van de diverse Ford wagens zijn wederom belangrijk verlaagd en thans beneden die van vóór de oorlog. Vraag onze jongste notering.

HEUVEL 44. GARAGE KNEGTEL TELEPH. 528.
Wij hebben flinke voorraad in open en gesloten luxe wagens van de merken

SPIJKER, ADLER, STUDEBAKER STOCK UNITED STATES
Autobanden STOCK MICHELIN Autobanden

Knegtel kreeg de verplichting om jaarlijks minstens zes personenwagens en vier trucks te verkopen. De verkoop van T-Fords ging zo hard, dat hij eind 1922 al de honderdste wagen verkocht. Zijn rayon omvatte Tilburg en Waalwijk en tijdelijk ook Den Bosch en Breda. Volgens de familie-overlevering werden de T-Fordjes rechtstreeks vanuit Amerika geleverd. In Rotterdam werden deze gedemonteerde wagens in platte kisten in ontvangst genomen, waarna ze thuis in Tilburg gemonteerd werden. Dit duurde tot 1922, toen er in Antwerpen een vestiging kwam van Ford waar de auto's ook werden geassembleerd.

Bijzonder is te zien dat Knegtel in een advertentie van 28 augustus 1922 de diverse verkoopprijzen vermeldt zonder beperkingen en dat zijn bevriende collega Antoine Broos (geb. 1902) uit Breda van de Monopol-garage diezelfde maand diezelfde prijzen vermeldt wel met een beperking, namelijk de toevoeging 'free-on-board' (F.O.B.) Antwerpen. De klanten in Breda moesten dus de transportkosten vanaf Antwerpen betalen en de Tilburgse klanten van Knegtel niet!

Dit bevestigt het bekende gegeven dat veel garages in het zuiden van het land, mede omdat er nog geen verkeersbruggen waren over de Maas, hun auto's via de haven van Antwerpen lieten komen. Ondanks dat er al een officiële importeur in Nederland was, bestond er desondanks toen al 'parallelle import' via Antwerpen.

Binnen de familie Knegtel gaat het verhaal dat Ford als eis had gesteld dat Knegtel, voordat hij zijn aanstelling als Authorized Service Station kreeg, eerst moest bewijzen dat hij van de uit Antwerpen afkomstige, in kisten verpakte Ford-onderdelen een rijklare auto kon bouwen!

Oorlog

Omdat door de overgang van T-Ford op A-Ford in 1927 geen Fords geleverd konden worden, verkocht Theo toen de merken Graham-Paige, Essex en Hudson. De snel stijgende afzet in de jaren twintig maakte het noodzakelijk om regelmatig de garage uit te breiden. Tenslotte, en voor die tijd sensationeel, liet Theo in 1934 de garage verbouwen met een grote oprit voor auto' s naar de eerste verdieping.

In de Tweede Wereldoorlog, in 1941, kwamen er felle protesten binnen bij de gemeente van collega-garagehouders tegen het besluit van Knegtel om bij zijn garage in de binnenstad een gas-tankstation aan te mogen leggen. Voor die tijd een nuttig iets, gezien het gebrek aan vloeibare brandstof. Theo lukte het om daarvoor van de gemeente zowel 30% subsidie in de bouwkosten van het station als een voordelig contract van het gemeentelijk gasbedrijf te krijgen.

Het uitvoeren van 'noodzakelijke' sabotage in de door de Duitsers geconfisqueerde garage tijdens de bezettingsjaren heeft de familie Knegtel de nodige spannende momenten opgeleverd.

Na de oorlog

Theo Knegtel overleed in 1974, maar had in 1954 de zaak al overgedragen aan twee van zijn zoons, Fons en Jan. In 1966 werd besloten om de locatie van de voormalige wollenstoffenfabriek van Frans Mutsaerts aan de Spoorlaan te gebruiken voor een grotere, uiterst moderne garage. In 1980 is de garage Knegtel gestopt. De oude imposante garage aan de Heuvel is in 1999 [correctie: 1976: zie reactie hieronder. Redactie]gesloopt. De latere garage aan de Spoorlaan is nu vervangen door een parkeergarage met de naam ‘Knegtel’ parkeergarage, als eerbetoon aan het langstlevende Tilburgse garagebedrijf, gestart door Theo Knegtel.

Er is wel beweerd dat Knegtel de eerste Ford-dealer is geweest in ons land. Dat misverstand is wellicht ontstaan toen in 1971 door Ford Nederland gememoreerd werd dat op dat moment Knegtel-Tilburg met vijftig jaar de oudste nog bestaande Ford-garage in Nederland was. Maar zover bekend was de firma Baving in Zwolle de eerste, in 1906.

Met dank aan de heer Max Knegtel. Een uitgebreide versie van dit artikel verscheen in het CONAM BULLETIN 22 (2012) nr. 1.

Foto's: collectie Regionaal Archief Tilburg, fotonummers 200118, 200119, 200108 en 200142; Ford Wereld, 1946

Aanvulling

JP de Jong stuurde ons als aanvulling nog deze advertentie van Garage Knegtel uit de Nieuwe Tilburgsche Courant van 17 juli 1926.