Ford in Tilburg
Garage Knegtel
In een advertentie van 6 november 1921 maakt Theo Knegtel uit Tilburg bekend dat hij door de Ford Motor Company in Detroit is aangesteld als het enige Authorized Service Station voor Tilburg en omstreken. Theo Knegtel (1893-1974) was toen al jaren intensief bezig met vervoermiddelen. In het voorjaar van 1909 kreeg hij namelijk kenteken N-865; gezien zijn leeftijd ongetwijfeld voor een motorfiets. Vervolgens krijgen we op basis van de vele vermeldingen in de lokale pers een redelijk beeld van de loopbaan van Theo.
Gefascineerd door het succesvolle gebruik van verbrandingsmotoren in motorfietsen en auto's zoekt hij een beroep in die richting. Hij volgt een opleiding voor de rijwiel- en motorbranche bij de firma Van der Schoot, importeur van Peugeot-(motor)fietsen en vervolgens bij Vlemmings in Geldrop.
Garagebedrijf
Samen met zijn technische compagnon Leo Wagemakers (1883-1950) start hij net voor de Eerste Wereldoorlog in 1913 als zuidelijke agent voor Opel- en Victoria-motorfietsen en Osmond-rijwielen. Dan in zijn nieuwe garage op de Heuvel, het centrale plein in Tilburg. In de aanbieding bij die opening waren er "Opel Landaulets, Limousines en Torpedo's" te koop. In 1916 beschikte de firma ook over BSA- en Excelsior-motorfietsen. Om een garage te krijgen, gelegen tussen de Heuvel en het Piusplein, moest Theo overigens wel eerst zijn eigen ouderlijk huis afbreken en vervangen door de gewenste woonhuis-, garage-combinatie.
De samenwerking met Leo Wagemakers is maar van korte duur geweest, want in december 1915 is de vennootschap tussen beide partners notarieel ontbonden. Leo bleef in eerste instantie als 'handelaar in automobielen' geregistreerd en was later uitsluitend nog als monteur bekend.
Ford
Ford-Amsterdam presenteerde op de grote internationale beurs in Tilburg in de zomer van 1913 nog zelf zijn courante modellen. Maar het geïnteresseerde publiek was natuurlijk via de RAl-tentoonstelling in Amsterdam en via de diverse Ford-dealers die vanaf 1906 in ons land ontstonden, al enigszins op de hoogte van het assortiment en de concurrerende prijzen van Ford.
Zijn eerste Fordjes kocht Theo Knegtel direct na de Eerste Wereldoorlog in Amsterdam bij Engelbert & Sieberg, waarna hij tot november 1921 moest wachten op zijn officiële aanstelling als Ford-dealer. In de Nieuwe Tilburgsche Courant van 6 november 1921 adverteerde hij als volgt:
Ik heb het genoegen hierbij ter algemene kennis te brengen dat mijn zaak door de FORD MOTOR COMPAGNIE in DETROIT,
voor Tilburg is aangesteld als enigste
AUTHORIZED SERVICE STATION
Ik ontving tevens van de fabriek een grote partij onderdelen, waardoor ik in staat ben, iedere reparatie steeds onmiddellijk, afdoende, en voor scherp concurrerende prijzen uit te voeren. De prijzen van de diverse Ford wagens zijn wederom belangrijk verlaagd en thans beneden die van vóór de oorlog. Vraag onze jongste notering.
HEUVEL 44. GARAGE KNEGTEL TELEPH. 528.
Wij hebben flinke voorraad in open en gesloten luxe wagens van de merken
SPIJKER, ADLER, STUDEBAKER STOCK UNITED STATES
Autobanden STOCK MICHELIN Autobanden
Knegtel kreeg de verplichting om jaarlijks minstens zes personenwagens en vier trucks te verkopen. De verkoop van T-Fords ging zo hard, dat hij eind 1922 al de honderdste wagen verkocht. Zijn rayon omvatte Tilburg en Waalwijk en tijdelijk ook Den Bosch en Breda. Volgens de familie-overlevering werden de T-Fordjes rechtstreeks vanuit Amerika geleverd. In Rotterdam werden deze gedemonteerde wagens in platte kisten in ontvangst genomen, waarna ze thuis in Tilburg gemonteerd werden. Dit duurde tot 1922, toen er in Antwerpen een vestiging kwam van Ford waar de auto's ook werden geassembleerd.
Bijzonder is te zien dat Knegtel in een advertentie van 28 augustus 1922 de diverse verkoopprijzen vermeldt zonder beperkingen en dat zijn bevriende collega Antoine Broos (geb. 1902) uit Breda van de Monopol-garage diezelfde maand diezelfde prijzen vermeldt wel met een beperking, namelijk de toevoeging 'free-on-board' (F.O.B.) Antwerpen. De klanten in Breda moesten dus de transportkosten vanaf Antwerpen betalen en de Tilburgse klanten van Knegtel niet!
Dit bevestigt het bekende gegeven dat veel garages in het zuiden van het land, mede omdat er nog geen verkeersbruggen waren over de Maas, hun auto's via de haven van Antwerpen lieten komen. Ondanks dat er al een officiële importeur in Nederland was, bestond er desondanks toen al 'parallelle import' via Antwerpen.
Binnen de familie Knegtel gaat het verhaal dat Ford als eis had gesteld dat Knegtel, voordat hij zijn aanstelling als Authorized Service Station kreeg, eerst moest bewijzen dat hij van de uit Antwerpen afkomstige, in kisten verpakte Ford-onderdelen een rijklare auto kon bouwen!
Oorlog
Omdat door de overgang van T-Ford op A-Ford in 1927 geen Fords geleverd konden worden, verkocht Theo toen de merken Graham-Paige, Essex en Hudson. De snel stijgende afzet in de jaren twintig maakte het noodzakelijk om regelmatig de garage uit te breiden. Tenslotte, en voor die tijd sensationeel, liet Theo in 1934 de garage verbouwen met een grote oprit voor auto' s naar de eerste verdieping.
In de Tweede Wereldoorlog, in 1941, kwamen er felle protesten binnen bij de gemeente van collega-garagehouders tegen het besluit van Knegtel om bij zijn garage in de binnenstad een gas-tankstation aan te mogen leggen. Voor die tijd een nuttig iets, gezien het gebrek aan vloeibare brandstof. Theo lukte het om daarvoor van de gemeente zowel 30% subsidie in de bouwkosten van het station als een voordelig contract van het gemeentelijk gasbedrijf te krijgen.
Het uitvoeren van 'noodzakelijke' sabotage in de door de Duitsers geconfisqueerde garage tijdens de bezettingsjaren heeft de familie Knegtel de nodige spannende momenten opgeleverd.
Na de oorlog
Theo Knegtel overleed in 1974, maar had in 1954 de zaak al overgedragen aan twee van zijn zoons, Fons en Jan. In 1966 werd besloten om de locatie van de voormalige wollenstoffenfabriek van Frans Mutsaerts aan de Spoorlaan te gebruiken voor een grotere, uiterst moderne garage. In 1980 is de garage Knegtel gestopt. De oude imposante garage aan de Heuvel is in 1999 [correctie: 1976: zie reactie hieronder. Redactie]gesloopt. De latere garage aan de Spoorlaan is nu vervangen door een parkeergarage met de naam ‘Knegtel’ parkeergarage, als eerbetoon aan het langstlevende Tilburgse garagebedrijf, gestart door Theo Knegtel.
Er is wel beweerd dat Knegtel de eerste Ford-dealer is geweest in ons land. Dat misverstand is wellicht ontstaan toen in 1971 door Ford Nederland gememoreerd werd dat op dat moment Knegtel-Tilburg met vijftig jaar de oudste nog bestaande Ford-garage in Nederland was. Maar zover bekend was de firma Baving in Zwolle de eerste, in 1906.
Met dank aan de heer Max Knegtel. Een uitgebreide versie van dit artikel verscheen in het CONAM BULLETIN 22 (2012) nr. 1.
Foto's: collectie Regionaal Archief Tilburg, fotonummers 200118, 200119, 200108 en 200142; Ford Wereld, 1946
Aanvulling
JP de Jong stuurde ons als aanvulling nog deze advertentie van Garage Knegtel uit de Nieuwe Tilburgsche Courant van 17 juli 1926.
Ik rijd fiesta vanaf het eerste model. Eigenlijk vond ik ze niet erg mooi, maar zeer praktisch. Mijn eerste was een rode, gekocht bij garage knegtel, filiaal dongen in 1980 (later OBAM) Nooit spijt van gehad, heeft 22 jaar dienst gedaan. Even een uitstap gemaakt naar de Opel Corsa, maar nee, was het niet. Nu weer de fiesta, eentje uit 2005. Wagen rijdt heerlijk. Waren dat niet de "New edge"modellen??
@ Jacob Emmen. Ja, garage Knegtel heeft het lang volgehouden, net als jouw Fiesta. Onze website houdt al eerder op: vanaf 1951 werden er landelijke kentekens uitgegeven en na 1956 waren de provinciale nummers helemaal uit het straatbeeld verdwenen. En dat is dan ook zo'n beetje het eindjaar van De auto van m'n opa.
De garage is helemaal niet in 1999 gesloopt, maar véél eerder; namelijk in 1976 al, omdat deze plaats moest maken voor de Heuvelpoort. De Knegtel garage had zijn ingang aan de noordzijde van de Heuvel door een smalle poort met daarnaast de showroom. Links ervan was hotel Riche gevestigd, met daarachter de Chicago bioscoop...
Dank voor de correctie, Jack.
Jammer mist veel mocht ik ooit mijn foto's terugvinden die ik gescand had in 2004 dan zal ik ze met je delen. Ik vond achter in het ketelhuis achter het nieuwsblad van het Zuiden kort voor het platgegooid werd een hele grote doos. Ik had hem steeds genegeerd als ik daar kwam. Op die laatste dag viel mijn oog op een enveloppe met 5 cent cijfer postzegel met oranje kruis ernaast uit postzegelboekje. Het kind in mij begon deze doos af te speuren naar meer postzegels. Jammer niets maar ik vond wel een hele oude dossiermap met al de foto's van je opa die in de Knegtel garage hadden gehangen aan de spoorlaan en wellicht ook heuvel en ringbaan oost. Theo zal door zijn afkomst bakkerszoon op de heuvel al de kinderen van middenstanders in de stad en textielreuzen hebben leren kennen of op school? Als ik het mij goed herinner verkocht hij die 1e zendingen T-FORDS rondom 1400 gulden en maakte hij bijna geen winst op deze eerste 2 of 3 zendingen gingen volgens mij allemaal na de middenstand grotendeels in en rond het centrum. Hierna ging hij complete wagenparken verkopen aan bv de Regenboog. Bredaseweg, Aabe, van Bessouw in Goirle en veel meer. Tijdens de jaren '30 tijdens de wereldwijde depressie was jouw opa topverkoper van FORD Amerika en als het goed is wordt hij in het FORD-museum in Detroit daarvoor nog altijd geëerd. Theo kon de auto's tegen kostprijs verkopen want mensen sloten een contract af dat hij de enige was die aan die auto's mocht werken. Op vooral onderdelen had hij grote marges. Ook brandstof. Tijdens wwII Deed hij een aanvraag voor gas pomp waarvoor de gemeentesubsidie gaf maar hij had zelf al 25 automobilisten bereid gevonden die ieder 400 investeerden om hun auto's om te bouwen. Jammer in 2004 toen ik alles gescand heb ben ik 2 dagen bezig geweest om alle informatie die er door Theo was opgeschreven toe te voegen aan het gemeentearchief. Baalde echt toen ik ontdekte dat meeste verwijderd was wellicht omdat ze mijn informatie niet konden bevestigen. Snap niet dat ze er geen boodschap bijgeschreven hadden en het enkele jaren langer te laten staan met verzoek of ik me kon melden om te verifiëren dat de informatie juist was vermeld precies als jouw opa het had opgeschreven. Jammer ben de originele documenten en afbeeldingen, lithografieën en veel meer in 2005 of 2006 verloren. Zaten in 2 actekoffers die in die tijd bij mij zijn gestolen. Ik had wel de originele lithografie en blauwdruk van de 1e benzinepomp in veiligheid gesteld. Deze had ik naar het museum van Techniek gestuurd in Warschau gestuurd. Ik was daar paar jaar eerder geweest en vond dat zoiets daar thuishoorde. Theo was een echte pionier een mens om trots op te zijn en Tilburg zou hem net als FORD moeten eren, zorgen dat iedereen hem kent want zonder Theo had de textielindustrie niet zo hard kunnen groeien en de middenstand floreren want neem aan dat de depressie anders ook in Tilburg hard had tegenslaan.
Ik was nog teruggegaan naar dat ketelhok toen ik de waarde ontdekte maar het was al platgegooid en containers werden volgegooid en meteen afgevoerd. Ik vroeg of ik mocht kijken maar er was niets meer alles was of afgevoerd of lag verstopt onder het puin.
Mvgr,
Tinus van de Sanden.
Jack Bax klopt maar in 1999 werd wel de garage met showroom en parkeergarage gesloopt aan de spoorlaan. Bowlingbaan, Nieuwsblad van het zuiden, Chinees restaurant en Kadans. Knegtel ging als eerste tegen de grond en de parkeergarage rest bleef nog tijdje staan.
Wat een bijzondere manier om aan die foto's te komen, Tinus. Jammer dat ze alsnog verloren zijn gegaan!
Reageer